ریشهی پیشاهندواروپایی «*aug» به معنای «افزایش، رشد، بالیدن» در زبانهای کهن اروپایی چنین واژگانی را پدید آورده است: augere (بزرگ شدن) و augmentum (رشد، افزایش) و augustus (امپراتور، قدرقدرت) و August (ماه امپراتور، شهریور) و auctionem (زیاد کردن، افزون ساختن) لاتین، eacien (رشد کردن) انگلیسی کهن، (واهسیان: رشد کردن) و (اَوکان: بزرگ شدن، بالیدن) گتی، auctor (مولف، تدوینگر) فرانسوی کهن،
در زبانهای زندهی اروپایی از این ریشه چنین کلماتی برخاستهاند: augment (بزرگ شدن؛ اواخر قرن چهاردهم) و augmenter (بزرگ کننده، افزاینده؛ اوایل قرن چهاردهم) و auction (مزایده، حراج؛ ۱۵۹۰م.) و augur (کاهن پیشگو؛ ۱۵۴۰م.) و author (مولف، نویسنده؛ میانهی قرن چهاردهم) و auxiliary (قوای کمکی؛ ۱۶۰۰م.) انگلیسی، auteur (نویسنده) و authorite (اقتدار) و authoritarian (هوادار خودکامگی، استبدادی) فرانسوی،
برخی از این واژگان در پارسی نو وامگیری شدهاند: «[ماه] اگوست/ اوت»، «آگوستوس»، «اتوریته»،
این بن در زبانهای آریایی به ریشهی «*اَوگ» به معنای «زورمند، نیرومند» دگردیسی یافته و در زبانهای کهن ایرانی چنین واژگانی را پدید آورده است: hajoa (اَئُوجَهْ: نیرو) و hajoaIwia (اَیْویاَئُوجَهْ: چیره) و aratsajoairiap (پَیْریاَئُوجَسْتَرَه: پیروزمندتر) اوستایی، «اُوجَس» (توان) و «وگْرَه» (نیرومند) و (پِرُوجَه: فیروزه) و उच्च (اوچَّه: اوج، بالیدن) سانسکریت، «اوچَّه/ اوچَّکَه» (اوج) پالی، 𑀉𑀘𑁆𑀘𑀸 / 𑀉𑀘𑁆𑀘 (اوچّا/ اوچَّه: اوج) پراکریت، «پِرُوز» (پیروز، مرکب از: پِری: پیرامون + اوز: قدرت) و «اُوز» (توان) پهلوی، 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰 (پِرُوز: پیروز) و 𐭯𐭩𐭫𐭥𐭰𐭩𐭧 (پِرُوزیهْ: پیروزی) و «پَرْیُوز» (پیروز شدن) و «پَرْیُوغ» (پیروزی، فتح) پارتی، «پریوج» (پیروزی) سغدی، «اُونَه» (نیرومند) سکایی، pirwza (پیروزَه: اسم مرد) و piowza (پیوروزا: پیروز، فاتح) بلخی، פרוזג (پیروزَگ: فیروزه) آرامی، ܦܝܪܘܙ (پِرُوز: پیروز) و ܦܝܪܘܙܓ (پیروزَگ: فیروزه) سریانی، Վարազ-Պերոժ (وَراز-پِروز: اسم مرد، گرازپیروز) و Պերոժ-Կաւատ (پِرُوژ-کَوات: اسم شهر، پیروزقباد) وՀրաքոտպերոժ (هْرَکُوتپِرُوز: اسم شهر) و Սպանդարանպերոժ (سْپَنْدارانپِرُوز: اسم ناحیه) و Որմզդպերոժ (اُرْمَزْدپِرُوز: اسم شهر) وՊելուժավր (پِلوژاوْر: اسم مرد، یعنی: پیروزیآور) ارمنی کهن، փերուզայ/ փիրուզա/ փերուժա (پِروزَیْ/ پیروزَه/ پِروژَه: فیروزه) ارمنی میانه، პეროზ (پِرُوز: پیروز، اسم مرد) گرجی کهن،
در زبان پارسی از اینجا چنین واژگانی زاده شدهاند: «پیروز»، «پیروزمند»، «پیروزان»، «پیروز/ فیروز»، «حاجی فیروز»، «پیروزه/ فیروزه»، «پیروزگر»، «پرویز»، «خسروپرویز»، و حدسم آن است که کلمهی «اوج» هم از همینجا آمده باشد.
در سایر زبانهای زندهی ایرانی از این ریشه چنین کلماتی پدید آمدهاند: «فیروز» (اسم مرد، یعنی پیروز) و «فیروزِه/ فیروزَج» (فیروزه) و «أَوج» (بالیدن، زیاد شدن) عربی، «پیروزا/ فیروزِه» (فیروزه) ترکی، (اُویْژ: زور) و (اوژگین: توانا، زورمند) و (پِرُوز: اسم مرد) ارمنی، «فیروزَه» (فیروزه) ترکمنی، фирүзә (فیروزا: فیروزه) باشکیری، «فیروزَه» (فیروزه) اردو، «فیروزَه/ فِروزَه» (فیروزه) ازبکی، ფირუზი (پیروزی: فیروزه) گرجی، փիրուզ/ փիրուզա/ փերուզակ (پیروز/ پیروزَه/ پِروزاک: فیروزه) ارمنی،
برخی از این واژگان در زبانهای هندی نیز وارد شده است: पेरुज/ पेरोज (پِروجَه/ پِرُجَه: فیروزه) مراثی کهن، उंच/ उंचा/ उच्च (اونْچَه/ اونْچا/ اوچَّه: اوج) مراثی، ਫ਼ੀਰੋਜ਼ਾ (فیروزا: فیروزه) و ਉੱਚ/ ਉੱਚਾ/ ਉਚੇਰਾ (اوچّ/ اوچّا/ اوچِرا: اوج) پنجابی، ফিরোজা (فیرُوزَه: فیروزه) و উচ/ উঁচান (اوچ/ اوچَن: اوج) بنگالی، फ़ीरोज़ा (فیرُزا: فیروزه) و ऊँच (اوچ: اوج) هندی، પીરોજ (پیرُج: فیروزه) و ઊંચું/ ઊંચકવું (اوچو/ اوچَکْوو: اوج) گجراتی، «اوچُو/ ووچُو» (اوج) کولی، ऊँच (اوچ: اوج) بیهاری، ऊँच (اوچ: اوج) بجپوری، ऊञ्च/ उचक्का (اونْچَه/ اوچَکّا: اوج) مایثیلی، ଉଚା/ ଉଞ୍ଚା (اوچَه/ اونْچَه: اوج) اوریا، ऊँचो/ ऊँच (اوچُو/ اوچ: اوج) کوماونی، උස (اوسَه: اوج) سینهالی، उचो (اوچُو: اوج) سندی، ଉଚେଇବା (اوچِیْبا: اوج) اوریا، উচলা (اوسُلَه: اوج) آسامی،
برخی از این واژگان به زبانهای دیگر نیز راه یافتهاند: 卑路斯 (پیلوسی: اسم مرد، پیروز) چینی، Perozhs/ Perwzhs (پِرُوزِس: اسم مرد، پیروز) و περουζές (پِروزِس: فیروزه) یونانی، бірюза́ (بیرجوزا: فیروزه) اوکراینی، peruzea (فیروزه) رومانیایی، біруза́ (بیروزا: فیروزه) بلاروسی، фирүзә (فیروزا: فیروزه) تاتاری، «فِروزی» (فیروزه) سواحیلی، «پیروس» (فیروزه) اندونزیایی، उँच (اوچ: اوج) نپالی،
این واژگان در شعر و ادب پارسی گهگاه به کار گرفته شدهاند:
فردوسی توسی: « همه جامهها کرده پیروزه رنگ دو چشم ابر خونین و رخ بادرنگ »
نظامی گنجوی: « بر آن اوج از چو ما گردی چه خیزد که ابر آنجا رسد آبش بریزد »
انوری ابیوردی: « آسمان چون نگینش پیروزهست دهر از آن آمدش به زیر نگین »
بیدل دهلوی: « اوج کبریا کز پهلوی عجز است راه آنجا سر مویی گر اینجا خم شوی بشکن کلاه آنجا »